نگاهی دوباره به نظریه‌ی دلالت اکثار بر وثاقت

نوع مقاله : مقاله پژوهشی (فقهی)

نویسندگان

استادیار دانشگاه قرآن و حدیث

چکیده

مکتب اعتبارسنجی متاخرین که میراث‌دار مکتب حله در چگونگی رویارویی با احادیث است با چالش‌هایی روبرو است. از مهمترین آن می‌توان به فقدان توصیف بسیاری از روایان نقش آفرین در انتقال احادیث شیعه، در منابع نخستین رجالی اشاره کرد. توثیقات عام از جمله راهکارها برای رهایی از این چالش است. از میان توثیقات عام، نظریه‌ی اکثار، بستر مناسبی برای توثیق بسیاری از راویان مجهول یا تضعیف شده به شمار می‌رود. در کلمات بزرگان سه بیان برای این نظریه به چشم می‌خورد که گسترده ترین آن منسوب به آیت الله سید موسی شبیری زنجانی است. بنابر این بیان اگر یک راوی ثقه‌ی جلیل القدر که عادت به نقل از ضعفاء ندارد، به فراوانی از یک راوی ناشناخته نقل روایت کند، فراوانی نقل وی کاشف از وثاقت استاد در نزد راوی مکثِر است. دو دلیلِ اعتبار و حساسیت دانشمندان رجالی در اطلاع رسانی، پشتوانه‌ی بنیادین بیان مزبور است. به نظر می‌رسد مجموعه‌ی تقریرات سه‌گانه با سه ابهام عام و تقریر ویژه‌ی آیت الله شبیری نیز با شش ابهام خاص روبرو است. بنابر این پیش از برطرف شدن این ابهامات، نمی‌توان نظریه‌ی اکثار را به عنوان ضابطه‌ای کلی از توثیقات عام پذیرفت.

کلیدواژه‌ها

موضوعات