واکاوی گونه‌های ملکیّت آنی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی (فقهی)

نویسنده

مدرس سطوح عالی حوزۀ علمیۀ خراسان و دانشجوی دکتری فقه و مبانی حقوق اسلامی دانشکدۀ الهیات دانشگاه فردوسی مشهد. h.kamelnavab@mail.um.ac.ir

چکیده

ملکیّت، یکی از مهم‌ترین اعتبارات عقلایی و شرعی است که در تمام شئون زندگی بشر جریان داشته و دارد. هرچند اقتضای ذات ملکیّت، دوام و استمرار است؛ اما در موارد متعددی، مالکیت‌های آنی -که در حقیقت راه حلّی برای بعضی از چالش­ها و معضلات فقهی است- در متون فقهی به چشم می‌خورد.
ملکیّت آنی، از جهات گوناگونی قابل بحث و بررسی است؛ ولی در این نوشتار، اقسام مختلف آن -که از مثال‌های متنوع فقهی آن به­دست آمده و در سایر موارد نیز قابل تطبیق است- بازشناسی و کاویده شده است. ملکیّت آنی در یک تقسیم‌بندی کلی، به ملکیّت آنی قصدی و ملکیّت آنی جمعی تقسیم می‌شود و ملکیّت آنی قصدی نیز به تملیکی و تملّکی و هر کدام، به حقیقی و تقدیری تقسیم می‌گردد. ملکیّت آنی جمعی نیز به حقیقی و تقدیری و قسم دوم به عدم الاقتضائی و اقتضاء العدمی تقسیم می‌گردد و  اقتضاء العدمی به عقلی و شرعی منقسم است. در مجموع، هشت قسم ملکیّت آنی شناسایی و ماهیّت‌یابی شده است که چه بسا بتوان از این رهگذر، برخی معضلات قدیمی و نوظهور فقهی را حلّ نمود.
 

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [العربیة]

تحلیل أنواع الملکیات الآنیة

چکیده [العربیة]

الملکیة هی إحدی أهمّ الاعتبارات العقلائیة والشرعیة التی جرت وتجری فی شتی شؤون حیاة الانسان. الملکیة وإن کان مقتضی ذاتها الدوام و الاستمرار؛ لکن توجد فی النصوص الفقهیة موارد عدیدة للملکیة الآنیة؛ لأنّها حلّ لبعض الغوامض الفقهیة. وبالإمکان أن یبحث عن هذا الموضوع من أنحاء مختلفة و جوانب عدیدة؛ لکن یبحث فی هذا المکتوب عن أقسامها المختلفة التی تمّ الحصول علیها من الفروع الفقهیة القابلة لتطبیقها فی باقی الموارد.
ینقسم الملکیة الآنیة الی الملکیة الآنیة الجمعیة والملکیة الآنیة القصدیة والثانیة تنقسم الی التملیکیة والتملّکیة وکلّ منهما الی الحقیقیة والتقدیریة. و هکذا الملکیة الآنیة الجمعیة تنقسم الی الحقیقة والتقدیریة والثانیة الی عدم الاقتضائی و اقتضاء العدمی والثانی أیضاً الی العقلیة والشرعیة.
فهذه، ثمانیة أقسام للملکیة الآنیة التی تتحصّل من هذه المکتوبة ویمکن بالتوصّل بها أن ینحلّ بعض الغوامض الفقهیة القدیمة والحدیثة.

کلیدواژه‌ها [العربیة]

  • الملکیة
  • انقسامات الملکیة
  • الملکیة التقدیری
  • الملک الآنی