ادلۀ تعین حج تمتع بر نائی در ترازوی نقد

نوع مقاله : مقاله پژوهشی (فقهی)

نویسنده

از مراجع عظام تقلید

چکیده

حجةالاسلام از ارکان اسلام است که بر هر مسلمان در طول عمر تنها یک بار واجب می‌گردد. تمتع، قران و افراد انواع حج‌اند. از این میان، مشهور فقها خصوص حج تمتع را بر کسی که از مکه دور است و نائی نامیده می‌شود واجب می‌دانند و برای اثبات دیدگاه خود به اجماع، کریمۀ «ذلِکَ لِمَنْ لَمْ یَکُنْ أَهْلُهُ حاضِرِی الْمَسْجِدِ الْحَرامِ» و روایات فراوان معتبر تمسک کرده‌اند. ناکارآمدی اجماع و کتاب در این زمینه دور از انتظار نیست. اما آنچه مهم می‌نماید روایات‌اند؛ چه آنکه در مقابل روایات انحصار حج تمتع بر نائی، روایات مستفیض نزدیک به متواتری گزارش شده‌اند که نافی وجوب تعیینی حج تمتع بر نائی بوده و افضلیت حج تمتع را برای نائی اثبات می‌کنند. در جمع میان این دو دسته روایت، چهار وجه بیان شده که عبارتند از: «وجوب تمتع و استحباب قران و افراد بدون کفایت از حجةالاسلام»، «حمل روایات افضلیت بر کسی که حجةالاسلام را به جا آورده»، «افضلیت تمتع مشروع بر افراد و قران مشروع» و «استحباب تمتع و کفایت غیر آن برای نائی». سه جمع نخست با ضعف‌هایی روبه‌رو هستند. در مقابل، برخی از روایات افضلیت تمتع، بر روایات تعین تمتع حاکم بوده، مفسر آنها است. حاصل این نگاه تفسیری، جواز انواع حج بر نائی و استحباب یا تأکد استحباب تمتع است.  

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [العربیة]

أدلة تعیّن حج التمتع علی النائی فی میزان النقد

چکیده [العربیة]

تعدّ حجةالإسلام من أرکان الإسلام و إنما تجب علی کل مسلم مرة فی طول حیاته. أما أنواع الحج فتمتّع و قران و إفراد. والمشهور بین الفقهاء أن من کان بعیداً عن مکة – و هو المسمّی بـ«النائی»- إنما یجب علیه التمتع و قد یستدلّ علی ذلک بالإجماع و الآیة الکریمة: «ذلِکَ لِمَنْ لَمْ یَکُنْ أَهْلُهُ حاضِرِی الْمَسْجِدِ الْحَرامِ» و کثیر من الروایات المعتبرة. أما الأوّلان فعدم إنتاجهما فی هذا المجال لیس ببعید و المهم فی ذلک هو الروایات فإنها مختلفة؛ ففی بعضها انحصار وظیفة النائی بالتمتع و فی قبالها روایات مستفیضة قریبة من التواتر قد تنفی تعیّن التمتع علی النائی و إنما تدل علی أفضلیته للنائی.
و قد ذکرت فی الجمع بین الطائفتین أربعة وجوه: «وجوب التمتع و استحباب القران و الإفراد من دون إجزائهما عن حجة الإسلام»، «حمل أخبار أفضلیة التمتع علی من أتی بحجةالإسلام»، «أفضلیة التمتع المشروع علی الإفراد و القران المشروعین» و «استحباب التمتع و کفایة غیره للنائی». أما الثلاثة الأول من هذه الوجوه فلا تخلو من ضعف، بینما أن بعض ما دل علی أفضلیة التمتع یکون حاکماً علی روایات تعیّن الحج و مفسّراً لها و المتحصل من هذه النظرة التفسیریة هو «جواز الحج بأنواعه للنائی و استحباب التمتع له أو تأکّد استحبابه له».

کلیدواژه‌ها [العربیة]

  • حجةالإسلام
  • العمرة
  • أخبار التمتع