مصداق شناسی تعبیر «یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا» در قرآن کریم با بررسی رویکرد فقها

نوع مقاله : مقاله پژوهشی (فقهی)

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری کلام دانشگاه قرآن و حدیث و دانش پژوه سطح 4 حوزۀ علمیۀ قم. (نویسندۀ مسئول)

2 استاد تمام دانشگاه قرآن و حدیث

چکیده

یکی از خطابات قرآنی که مؤمنان را خطاب قرار می‌دهد، تعبیر «یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا» است. با توجه به اینکه ایمان همچون دیگر مفاهیم کلامی-فقهی دارای مراتب تشکیکی و طولی است، پرسش اساسی این است که در این شکل خطابات، کدام یک از مراتب ایمان قصد شده است؟ مقالۀ حاضر که با روش کتابخانه‌ای-تحلیلی به سامان رسیده، در راستای تعیین مصداق این‌گونه خطابات در قرآن کریم است. برخی از مفسران مانند علامه طباطبایی معتقدند مقصود از این خطاب، مؤمنان نخستین صدر اسلام است؛ در حالی‌که گذشته از خلاف ظاهر بودن این نظریه، مؤمنان در آیات متعددی از قرآن کریم مورد نکوهش قرار گرفته‌اند. ضمن اینکه این تحلیل، مخالف با احادیثی است که از طرف امامان معصوم( به ما رسیده است. گروهی از فقها معتقدند منظور، مؤمنان واقعی، یعنی شیعیان هستند. این نظریه نیز پذیرفتنی نیست؛ زیرا در قرآن کریم بارها مسلمانان ظاهری، مؤمن خوانده شده‌اند. افزون بر این، پذیرش اختصاص آیات الاحکام به شیعیان، دشوار است. پس مقصود، همۀ مسلمانان - خواه منافق، و خواه با ایمان ضعیف و خواه مؤمن واقعی – است که روایات اهل بیت( این تحلیل را تأیید می‌کند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [العربیة]

دراسة فی تطبیقات عبارة «یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا» فی القرآن الکریم علی منهج الفقهاء

چکیده [العربیة]

خطاب «یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا» من الخطابات القرآنیة التی تخاطب المؤمنین وبالنظر إلی أنّ الإیمان له مراتب تشکیکیة وطولیة کغیره من المفاهیم الکلامیة الفقهیة، یطرح هذا السؤال الرئیسی نفسه فی هذا النوع من الخطابات؛ أیّ من مراتب الإیمان، المقصود هنا؟ استخدمت هذه المقالة منهج مکتبیة تحلیلیة وتهدف إلی تحدید مصادیق مثل هذه الخطابات فی القرآن الکریم. یرى بعض المفسرین مثل العلّامة الطباطبائی بأن المقصود هم مؤمنو الأیام الأولی فی عهد الرسول. هذه النظریة تخالف ظاهر الآیات؛ مضافاً إلی توبیخ المؤمنین فی عدة آیات من القرآن الکریم. ثم إنّ هذه النظریة مخالفة للروایات التی وصلتنا من المعصومین. تعتقد جماعة من الفقهاء أنّ المقصود من «الَّذِینَ آمَنُوا» هم المؤمنون الحقیقیّون یعنی الشیعة! هذه النظریة مرفوضة أیضاً. فقد أطلق القرآن الکریم علی المسلم الظاهری اسم المؤمن عدة مرات. إضافة إلی ذلک إنه من الصعب قبول اختصاص آیات الأحکام بالشیعة دون غیرهم. إذن المقصود هو المسلم سواء کان منافقاً أو ضعیف الإیمان أو مؤمناً حقیقیّاً. تؤیّد روایات أهل البیت هذا التحلیل.

کلیدواژه‌ها [العربیة]

  • الَّذِینَ آمَنُوا
  • الإیمان
  • الفقه
  • المراتب التشکیکیة
  • مراتب الإیمان
  • المؤمن