اتحاد و اختلاف افق

نوع مقاله : مقاله پژوهشی (فقهی)

نویسندگان

1 دانش آموخته مدرسه فقهی امام محمد باقر ع

2 استاد خارج حوزه علمیه

چکیده

یکی از بحث­های مهم در رابطه با رؤیت هلال، بحث اتحاد و اختلاف افق است. در این مقاله به این نکته پرداخته می‌شود که آیا می‌توان ضابطه‌ای برای تسرّی حکم رؤیت هلال از یک منطقه به منطقۀ دیگر ارائه داد؟ ضمن این تحقیق مشخص می‌شود که علما در این­باره ضوابطی را بیان­کرده­اند که عبارتند از: اتحاد افق در بلاد متقارب، اتحاد مشارق و مغارب، ثبوت هلال در حد فاصلۀ 8 درجۀ شرقی، کفایت رؤیت در یک منطقه برای همۀ مناطق. نویسنده ضمن بررسی و نقد ادلۀ هر کدام از این ضوابط چهار گانه، به بررسی مشکل عمدۀ آنها، یعنی عدم اتکا بر ادلۀ روایی منطبق بر مبانی فلکی پرداخته است. البته بر این نکته تأکید می‌شود که ضابطۀ محقق خویی مبنی بر اتحاد افق تمام زمین در شروع اول ماه، از دقت بالاتری برخوردار است. اگر چه ادلۀ ایشان تمام است، اما قسمتی از مدعای ایشان به روایات مستند نیست که این مسأله با تکیه بر قانونی بر گرفته از روایات رفع می‌شود. بر پایۀ این قانون، به اثبات هلال در مناطقی که خورشید از نصف‌النهار آنها گذشته حکم می­شود و در مناطقی که خورشید از نصف‌النهار آنها نگذشته، اول ماه با یک روز تأخیر اعلام می­شود.
با توجه به ادلۀ مذکور در مقاله، این نتیجه روشن می­گردد که اولاً از لحاظ جغرافیایی، حتی مناطقی که دارای طول جغرافیایی نزدیک هستند ممکن است که لحظۀ ورود به ماه جدید در آن­ها یکسان نباشد و ثانیاً با توجه به شرایط ماه و زمین در هر ماه قمری، مناطقی هم افق می­شوند که ممکن است در ماه بعد یا قبل هم افق نباشند.
 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [العربیة]

الوحدة و الاختلاف فی الأفق

چکیده [العربیة]

من القضایا الهامّة المتعلّقة برؤیة الهلال، هی مسئلة وحدة الأفق و إختلافه. تتناول هذه المقالة دراسة مسئلة ما إذا کان من الممکن توفیر معیار لتمدید الحکم فی رؤیة الهلال من منطقة إلی أخری.
یتضح فی ضمن هذه الدراسة أنّ العلماء حدّدوا معاییر و ضوابط لهذا الأمر و هی: اتحاد الأفق فی المناطق المتقاربة، اتحاد المشارق و المغارب، ثبوت الهلال عند مسافة 8 درجات شرقاً، کفایة الرؤیة فی منطقة واحدة لجمیع المناطق.
و أثناء الفحص و النقد عن أدلة کل من هذه المعاییر الأربعة یتمّ البحث عن المشکلة الرئیسیة لهذه المعاییر و هی عدم الاعتماد علی أدلة روائیة تنطبق علی المبانی الفلکیة. و یتّضح أنّ المعیار للمحقق الخوئی باتحاد أفق جمیع الأرض فی بدایة الشهر، هو أکثر دقة من الآخرین. تستند هذه النظریة الی أدلة تامة و حاولنا فی هذه المقالة إکمالها بقانون مستنتج من الروایات.
و تمّ أخیراً تبیین قانون مأخوذ من الروایات. هذا القانون یلاحظ لحظة ورود الهلال فی الشهر الجدید فی منطقة و یحکم علی أساس رؤیة الهلال فی ذلک المنطقة بإثبات الهلال فی المناطق التی عبرت الشمس خط نصف النهار_الزوال_ فیها و یعتبر الیوم التالی بأنه أول الشهر فی المناطق التی لم تعبر الشمس خط الزوال فیها.
یتضح بناء علی الأدلة المذکورة فی المقالة أمور:
 الأمر الأول: بالنظر إلی الجغرافیا، قد لا تکون لحظة ورود القمر الجدید، مشترکة فی المناطق القریبة.
الأمر الثانی: بالنظر الی شرایط القمر و الأرض فی کل شهر قمری، یشترک الأفق فی المناطق التی قد لا یکون الأفق فیها مشترکاً فی الشهر اللاحق أو لم یکن مشترکاً فی الشهر السابق.

کلیدواژه‌ها [العربیة]

  • الأفق
  • الاستهلال
  • الهلال الجدید
  • رؤیة الهلال
  • وحدة الأفق
  • اختلاف الأفق