تاملی در تحقق ارتداد با حصول شک

نوع مقاله : مقاله پژوهشی (فقهی)

نویسندگان

1 استاد سطح سه حوزه علمیه و دارنده سطح 4

2 استاد دانشکدۀ حقوق، پردیس فارابی دانشگاه تهران.

چکیده

بسیاری از فقهای امامیه فتوا به قتل مسلمانی داده‌اند که در وجود خدا و رسول شک دارد. تنها دلیل این محکومیت -همان‌طور که برخی تصریح کرده‌اند- ارتداد است. یکی از ادلۀ ارتداد چنین فردی، منتفی شدن اعتبار شهادتین، در حق اوست؛ زیرا با حدوث شک، اقرار به وحدانیت و رسالت از بین می‌رود. ولی به نظر می‌رسد این دلیل ناتمام است؛ زیرا در شهادتین، احراز موافقت باطنی شرط نیست. از این رو اسلامِ تازه مسلمان‌ها حتی منافقین، توسط پیامبر اکرم$ مورد پذیرش قرار ‌گرفته است. بنابر این مسلمان شاک، محکوم به اسلام است؛ مگر اینکه جحد و انکار تحقق یابد. دلیل دیگری که برای ارتداد شاک بیان شده، ادلۀ خاصی است که در آنها به کفر شاک تصریح شده است. مقالۀ حاضر، در پی اثبات مخدوش بودن این ادله و ناتمام بودن دلالت آنها بر مدعا است، خصوصاً که در طرف مقابل، ادلۀ دیگری بر اسلام مسلمان شاک دلالت دارد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [العربیة]

إعادة النظر فی تحقّق الارتداد بحصول الشکّ

چکیده [العربیة]

أصدر العدید من فقهاء الإمامیّة فتاوى فی قتل مسلم یشکّ فی وجود اللّه ورسوله. الدلیل الوحید الذی یساعد هذا الحکم _کما صرّح به بعض_ هو الارتداد. من الوجوه التی استدلّوا بها لإثبات ارتداد هذا الشخص هو انتفاء اعتبار الشهادتین فی حقّه؛ لأنّه بمجرد الشکّ لم یعدّ مقرّاً بالوحدانیّة و الرسالة فلا یعتقد بالشهادتین فعلاً کما أقرّها عند تشرّفه بالإسلام فیصیر مرتدّاً. لکن لایبدو هذا الدلیل کاملاً، لأنّه لم یعتبر فی الشهادتین إحراز الموافقة الباطنیّة و لذلک کان النبیّ یقبل الإسلام من حدیثی العهد بالإسلام و لو کانوا منافقین. فعلی هذا الأساس إنّ المسلم الشاکّ یحکم بإسلامه إلّا أن یصدر الجحد و الإنکار منه. الوجه الآخر للحکم بالارتداد الذی استدلّ به البعض هی الأدلّة الخاصّة التی تصرّح بکفر الشاکّ. تسعی هذه المقالة لبیان ضعف هذه الأدلّة و عدم تمامیّة دلالتها علی فتوی المشهور. خاصّة أنّ هناک أدلّة أخری تدلّ علی إسلام المسلم الشاکّ بالصراحة.

کلیدواژه‌ها [العربیة]

  • الإسلام
  • الکفر
  • الارتداد
  • الشکّ
  • الشهادتین