ولایت مادر بر نکاح فرزند

نوع مقاله : مقاله پژوهشی (فقهی)

نویسنده

آیت الله العظمی شبیری زنجانی از مراجع تقلید.

چکیده

مقتضای اصل اولی در مسأله ولایت مادر بر نکاح فرزند عدم ولایت مادر است؛ زیرا دلیل اجتهادیِ عامی که دلالت بر ولایت یا عدم ولایت مادر داشته باشد وجود ندارد و به ناچار باید به مقتضای اصل عملی ملتزم شد و مقتضای استصحاب، عدم ولایت مادر است. البته این استصحاب طبق نظر مشهور که استصحاب را در شبهات حکمیه حجت می‌دانند جاری است. مقتضای ادله خاصه نیزعدم ولایت مادر است؛ زیرا روایاتی که برای اثبات ولایت مادر ذکر شده‌ است، در اثبات ولایت ظهور ندارد و نهایت دلالت آن اشعار به ولایت است و اشعار نمی تواند مستند فتوا قرار گیرد. در مقابل، در میان پنج دسته از روایاتی که برای اثبات عدم ولایت مادر ذکر شده، دلالت دو دسته تمام است. دسته اول روایاتی است که در تفسیر آیه شریفه ﴿أَوْ یَعْفُوَ الَّذِی بِیَدِهِ عُقْدَةُ النِّکاحِ﴾ صادر شده‌ است، با این تقریب که در این روایات که در مقام احصای اولیا می‌باشد اسمی از مادر برده نشده است. دسته دیگر روایات تزویج صغیرین است که در آن صحت نکاح به اجرای عقد توسط پدر مشروط شده است. علاوه بر اینکه شیعه و سنی بر عدم ولایت مادر اتفاق نظر دارند و تنها ابن‌جنید به ولایت مادر بر صغیره باور دارد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [العربیة]

ولایة الأم على نکاح الولد

چکیده [العربیة]

إن مقتضى الأصل الأولی فی مسألة ولایة الأم على نکاح الولد هو عدم ولایتها، وذلک باعتبار عدم وجود دلیل اجتهادی عام  له دلالة على ولایة أو عدم ولایة الأم مما یوجب الالتزام بمقتضى الأصل العملی لامحالة، وإن مقتضى الاستصحاب یجری فی عدم ولایة الأم، بالطبع فإن هذا الاستصحاب جار وذلک طبقاً لرأی المشهور الذی یعتقد بأن الاستصحاب فی الشبهات الحکمیة حجة.
إن مقتضى الأدلة الخاصة هو أیضاً عدم ولایة الأم؛ باعتبار أن الروایات التی ذکرت لإثبات ولایة الأم لیس لها ظهور فی إثبات الولایة وأن نهایة الدلالة التی تثبتها هی حصول الإشعار بالولایة ولایمکن للإشعار أن یکون مستنداً للفتوى. وفی المقابل فإن هناک مجموعتین من بین خمس مجموعات من الروایات التی وردت فی إثبات عدم ولایة الأم لها دلالة کاملة، المجموعة الأولى تلک الروایات الواردة فی تفسیر الآیة الشریفة «أَوْ یَعْفُوَ الَّذِی بِیَدِهِ عُقْدَةُ النِّکَاحِ» مع التقریب بأن هذه الروایات والتی هی فی مقام إحصاء الأولیاء لم تذکر إسماً من الأم . والمجموعة الأخرى من الروایات هی الواردة فی تزویج الصغیرین فصحة النکاح فیه مشروطة بإجراء العقد بواسطة الأب، بالإضافة إلى أن الفریقین من الشیعة والسنّة مجمعین على عدم ولایة الأم، والوحید الذی یعتقد بولایة الأم على الصغیرة هو ابن‌الجنید.

کلیدواژه‌ها [العربیة]

  • ولایة الأم
  • نکاح الولد
  • الولایة على النکاح