بازخوانی واژه‌های «کُر» و «رَطل» با تأکید بر روایات امامیه

نوع مقاله : مقاله پژوهشی (فقهی)

نویسندگان

1 دانشجوی دکترای تخصصی الهیات و معارف اسلامی (قرآن و حدیث)، دانشگاه آزاد اسلامی واحد اصفهان (خوراسگان).

2 عضو هیأت علمی دانشگاه اصفهان (نویسنده مسئول)

چکیده

بنا بر نظر مشهور، مقدار آب کُر در روایات امامیه با دو روش حجمی و وزنی بیان شده است و با استفاده از مقیاس‌های ذکر شده در روایات، می‌توان مقدار آب کُر را به طور دقیق به دست آورد. هم‌چنین، رَطل یک مقیاس وزنی دانسته شده و برای محاسبۀ مقدار کُر، از مقدار معادلِ رطل به مثقال بهره گرفته شده است.
در پژوهش پیش‌رو، برای بررسی واژه‌های کُر و رَطل، به محدودۀ روایات ابواب کُر، اکتفا نشده و این واژه‌ها از سه منظرِ لغوی، روایی و کاربرد آنها در مذاهب اسلامی با رویکرد فقه حدیث، مورد بررسی قرار گرفته است. بر اساس یافته‌های این پژوهش، در روایات امامیه مقدار آب کُر با سه روشِ ابعادی، ظروف و رطل بیان شده است. اما روش‌های ابعادی و ظروف در ذات خود غیر دقیق است و حداکثر می‌تواند تقریب‌هایی برای رسیدن به حدود آب کُر باشد. هم‌چنین در روش رطل، بهترین شیوه برای رسیدن به مقدار کُر بر حسب معیارهای امروزی، بهره‌گیری از مقادیر معادل رطل به درهم است، که در این صورت، مقدار به دست آمده برای آب کُر با مقدار مشهور، تفاوت چشم‌گیری پیدا می‌کند.
از سوی دیگر، ادعای محاسبۀ دقیق مقدار کُر (به هریک از سه روش)، ادعای درستی نیست و به نظر می‌رسد که اصطلاح کُر در روایات امامیه یک معیار تقریبی برای بیان حداقل مقدار آب یک آبگیر یا معادل آن است که در ملاقات با نجاست، مشروط به عدم تغیّر، پاک خواهد ماند. از این رو، برای پی بردن به مفهوم آب کُر نباید در سودای محاسبات دقیق گرفتار آمد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [العربیة]

إعادة قراءة کلمتی «کر» و «رطل» بالترکیز مع الروایات الإمامیّة

چکیده [العربیة]

التعلیق الشهیر هو أن کمّیّة الماء الکر فی الروایات الإمامیّة یتم التعبیر عنها فی طریقی حجمی و وزنی، و باستخدام المقیاسین المذکورین فی الروایات، یمکن الحصول على کمّیّة الماء الکر بدقّة. ویعتبر أیضاً أنّ الرطل هو مقیاس للوزن و یستخدم لحساب کمّیّة الماء الکر وفقاً للتعلیق الشهیر یتم حسابها مما یعادل رطل إلی المثقال.
فی البحث الرائد، لغرض الفحص عن کلمتی کر و رطل، لم یکتف بنطاق الروایات فی باب الماء الکر، بل تمت دراسة هذه الکلمات من ثلاث وجهات: النظر اللغویة، الروائیة و تطبیقها فی المذاهب الإسلامیة مع نهج الفقه الحدیثی. وفقاً لنتائج هذا البحث، من الأدقّ أن نقول أنّه فی الروایات الإمامیّة، یتم التعبیر عن کمّیّة الماء الکر بثلاث طرق، الأبعادیة، الحاویات (تقریبیة) و الرطل. إنّ طرق أبعادیة و حاویات، غیر دقیقة و تقریبیة فی الذات و لکن فی الرطل أفضل طریقة للحصول على کمّیّة الماء الکر هو استخدام مقادیر تعادل رطل بدرهم. بطبیعة الحال، فإنّ المبلغ الذی تمّ الحصول علیه للماء الکر مع مقدارها الشهیر سیکون مختلفاً إلى حد کبیر. لکن من ناحیة أخرى، فإنّ المطالبة بحساب دقیق لکمّیّة الماء الکر غیر صحیح، و یبدو أن مصطلح کر فی روایات الإمامیّة هو معیار تقریبی للتعبیر عن الحدّ الأدنى لمقدار الماء فی برکة أو ما یعادلها، بحیث یبقى طاهراً فی التلاقی مع النجاسات، مشروطاً إلی عدم التغییر فی الخصائص. لذا یجب ألّا یوضع فی الحسابات الدقیقة لفهم کمّیة الماء الکر.

کلیدواژه‌ها [العربیة]

  • کر
  • رطل
  • الماء الکر
  • درهم