واکاوی استفاده از روش‌های اورژانسی جلوگیری از بارداری

نوع مقاله : مقاله پژوهشی (فقهی)

نویسندگان

1 دانش‌پژوه مرکز فقهی ائمۀ اطهار و سطح سه حوزۀ علمیۀ قم.(نویسندۀ مسئول)

2 متخصص طب اورژانس، عضو هیئت علمی و استادیار دانشگاه.

چکیده

امروزه مردم فراوان از روش‌های جلوگیری از بارداری استفاده می‌کنند. دسته‌ای از این روش‌ها، روش‌های اورژانسی نامیده می‌شود و شکل‌های گونه‌گونی دارد که هر کدام عملکردی متفاوت دارد؛ ولی معمولاًیک یا چند عملکرد از این سه عملکرد رخ می‌‌دهد: 1. با از بین بردن اسپرم یا کند کردن حرکت اسپرم به سمت تخمک از لقاح و تشکیل نطفه ممانعت می‌‌شود؛ 2. مانع آزاد سازی تخمک از تخمدان می‌‌شود؛ 3. مانع لانه‌گزینی تخمک لقاح‌یافته در دیوارۀ رحم می‌‌شود.
از منظر فقهی، اصل برائت و ادلۀ جواز عزل می‌‌تواند به عنوان دلیل بر حلیت روش‌های جلوگیری از بارداری قبل از تشکیل نطفه اقامه شود؛ ولی در صورتی که نطفه منعقد شد اسقاط آن حرام است.
با توجه به اینکه بیشتر راه‌های اورژانسی جلوگیری، ترکیبی عمل می‌‌کنند در صورتی که شک شود روشی، مانع لقاح است یا اینکه مانع لانه‌گزینی شده و سبب اسقاط نطفۀ منعقدشده می‌گردد، می‌‌توان به استناد صحیح رفاعه حکم به تحریم داد؛ چه اینکه صحیح رفاعه بر حرمت استفاده از داروی سقط در صورت احتمال حاملگی دلالت دارد. بلکه صحیح اسحاق‌بن‌عمار که حرمت استفاده از دارو در صورت ترس از حاملگی را روایت می‌کند نیز بنابر یک احتمال دلیلی بر این موضوع است. از این رو هیچ یک از راه‌های جلوگیری از بارداری جایز نیست، مگرآنکه مکلف احراز کند که نطفه هنوز منعقد نشده است.
دیدگاه نهایی این نوشتار با باور برخی فقها متفاوت است. علت آن است که ایشان در بررسی استفاده از این راه‌ها - با عنایت به اینکه انعقاد نطفه مشکوک است- به اصول عملیه استناد کرده اند؛ ولی در این مقاله با استناد به روایت و دلیل اجتهادی، تلقی حکم شده است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [العربیة]

تحلیل استعمال وسائل منع الحمل فی حالات الطوارئ

چکیده [العربیة]

یستعمل الکثیرمن الناس الیوم وسائل منع الحمل و بعضها یستعمل فی حالات الطوارئ و یأتی علی أشکال مختلفة. لکل منها عملیّة یختلف بعضها عن بعض؛ ومع ذلک، عادة ما تحدث واحدة أو أکثر من هذه العملیات الثلاثة: 1.یتمّ منع تخصیب البویضة عن طریق تدمیر الحیوانات المنویة أو إبطاء حرکة الحیوانات المنویة إلى البویضة؛ 2. یمنع خروج البویضة من المبیض؛ 3. یمنع زرع البویضة المخصبة فی جدار الرحم.
من وجهة نظر الفقه، یمکن الاستدلال بأصالة البرائة و أدلة جواز العزل لإثبات حلّیة استعمال وسائل منع الحمل قبل إخصاب البویضة (انعقاد النطفة)؛ أما بعد هذه المرحلة یحرم إسقاط النطفة.
یستخدم معظم طرق المنع من الحمل فی حالات الطوارئ أکثر من عملیّة واحدة و من هذه الجهة إذا شککنا فی أنّه یمنع الإخصاب أو أنّه یمنع زرع البویضة المخصبة، یمکن أن یحکم بالحرمة استناداً الی روایة رفاعة؛ لأنّها تدلّ علی حرمة استخدام دواء الإجهاض فی حالة الحمل المحتمل؛ بل إنّه من المحتمل أن تکون روایة إسحاق‌بن‌عمار دلیلاً علی هذا المطلب و یمکن الاستدلال بها؛ لأنّها یدلّ علی حرمة استخدام الدواء فی حالة الخوف من الحمل. لذلک، لا یجوز استخدام أیة من وسائل منع الحمل، ما لم یحرز المکلّف أنّ البویضة لم تخصب بعد.
یختلف الرأی النهائی لهذه المقالة عن آراء بعض الفقهاء؛ لأنّهم استندوا الی الأصول العملیة بالنظر الی وجود الشک فی انعقاد النطفة. مع أنّ هذه المقالة استنبطت الحکم من الأدلة الاجتهادیة.

کلیدواژه‌ها [العربیة]

  • الحمل
  • حبوب الطوارئ (لمنع الحمل)
  • نطفة
  • تحدید النسل
  • الإجهاض