قرائات مورد تقریر عملی و تأیید روایی اهل‌بیت ع با نگاهی به روایت حفص از قرائت عاصم

نوع مقاله : مقاله پژوهشی (فقهی)

نویسنده

حوزۀ علمیه قم /دانشجوی دکتری علوم قرآن و حدیث دانشگاه تهران.

چکیده

مسألۀ قرائت قرآن کریم از آنجا که از یک سو در موضوع برخی احکام فقهی دخالت مستقیم دارد و از سوی دیگر، گاه در طریق استنباط احکام فقهی از آیات قرآن کریم قرار می‌گیرد، همواره مورد توجه فقها قرار داشته است. بررسی و ملاحظۀ این امر که کدام قرائت یا قرائات از جانب اهل‌بیت( تجویز و تأیید شده است می‌تواند در احراز قرائات معتبر تأثیرگذار باشد. شناخت قرائات مُجاز و معتبر، از دو راه قابل پیگیری است؛ یکی تقریر و عدم ردع اهل‌بیت( و دیگری تأییدات روایی صادر شده از آنان. با توجه به رواج روایت حفص از قرائت عاصم در عصر حاضر در بسیاری از بلاد اسلامی شایسته است شمول تجویز نسبت به این قرائت، بیشتر مورد توجه قرار گیرد. بررسی این موضوع نشان می‌دهد که هر قرائت شناخته‌شده و متعارفی که در عصر معصومان( دست‌کم گروهی از مسلمانان مطابق آن قرائت می‌کردند، فی‌الجمله مشمول تجویز است. تنها قرائاتی که با قرائت مطرح شده در روایات معتبر مطابقت ندارد و نیز قرائات شاذّی که میان عموم مردم ناشناخته است، از دایرۀ این تجویز، خارج‌اند.  بر این اساس، روایت حفص از قرائت عاصم نیز –جز در بخش‌هایی که با روایات معتبر متفاوت است- در کنار سایر قرائات و روایاتِ راویانشان، معتبر و مُجاز تلقی ‌می‌شود.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [العربیة]

القرائات التی قرّرها أو أیّدها أهل البیت مع نظرة إلی روایة حفص عن قراءة عاصم

چکیده [العربیة]

القرائات القرآنیة لها دور فی موضوعات بعض الأحکام الفقهیة و لها دور أیضاً فی طریق استنباط الأحکام الفقهیة من الآیات القرآنیة، و لهذا الأمر کانت من العصور القدیمة و لا تزال موضع اهتمام الفقهاء.
البحث و النظر فی القراءة أو القرائات التی أیّدها أو جوّزها أهل البیت( یؤثّر فی إحزار القرائة أو القرائات المعتبرة شرعاً. تحصل المعرفة علی القرائات المسموحة و المعتبرة من طریقین: من طریق تقریر أهل البیت( و عدم ردعهم عن قرائة و من طریق الروایات الصادرة عنهم فی تجویز قرائة.
و من ناحیة أخری یستحق اهتماماً خاصّاً البحث عن شمول تقریر المعصومین و تجویزهم بالنسبة إلی روایة حفص عن قرائة عاصم، نظراً إلی رواج هذه القرائة فی عصرنا هذا فی العدید من البلدان الإسلامیة.
دراسة هذه المسألة تُؤدّی الی أنّ تجویز أهل البیت( یشمل فی‌الجملة کلَّ قراءة متعارفة فی عصر المعصومین التی قرأ بها جمعٌ من المسلمین علی الأقلّ، و إنّما القراءات المضادّة للقراءة التی بیّنتها الروایات المعتبرة و کذا القراءات الشاذّة التی لا یعرفها عموم المسلمین تکون خارجة عن دائرة هذا التجویز. و بناءً علی هذا یُحکم باعتبار روایة حفص عن قراءة عاصم -بعد استثناء مواردها المضادة للروایات المعتبرة- فی جنب سائر القراءات و رُواتهم.

کلیدواژه‌ها [العربیة]

  • التقریر
  • حفص عن عاصم
  • الروایات
  • القراءات
  • قراءة الناس