تأملی بر حکم قصاص بالغ در مقابل نابالغ با تأکید بر قاعدۀ «لا قَوَد لِمَن لا یُقاد مِنه»

نوع مقاله : مقاله پژوهشی (فقهی)

نویسندگان

1 دانشجوی سطح سه حوزۀ علمیۀ قم و دانشجوی کارشناسی ارشد تفسیر روایی دانشگاه قرآن و حدیث قم، ایران

2 مدرس خارج فقه و اصول حوزۀ علمیۀ قم، ایران.

چکیده

بالغی که بر صبی (نابالغ) جنایتِ موجبِ قصاص وارد کرده است، طبق نظر مشهور فقها محکوم به قصاص است. اجماع و شهرت، عمومات و اطلاقات قصاص، و خصوص مرسلۀ ابن فضال مستند این دیدگاه است. بررسی ادله نشان می‌دهد که تنها عمومات و اطلاقات باب قصاص قابل استناد است و این دلیل نیز در صورت وجود مخصّص و مقیّد معتبر، قابل تخصیص و تقیید است. از سوی دیگر، صحیحۀ ابو بصیر که بر نفی جواز قصاص عاقل در مقابل مجنون دلالت دارد، مشتمل بر تعلیلی است که از عموم آن، قاعدۀ «لا قَوَد لِمَن لا یُقاد مِنه» استفاده می‌شود. مفاد این قاعده نفی قصاص از قاتلی است که مقتول او -به جهت فقدان مقتضی- قصاص نمی‌شود. در نتیجه علاوه بر قاتل مجنون، قاتل صبی و قاتل جنین نیز از عمومات و اطلاقات قصاص با تخصیص و تقیید خارج می‌شوند و در زمرۀ موارد استثنای حکم قصاص از قاتل عمدی قرار می‌گیرند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [العربیة]

دراسة حکم قصاص البالغ إذا قتل الصبی مع الترکیز علی قاعدة «لا قَوَد لمن لا یُقاد منه»

نویسندگان [العربیة]

  • علی رضا عابدی پور 1
  • محمد محمدی قائنی 2
1 دانشجوی سطح سه حوزۀ علمیۀ قم و دانشجوی کارشناسی ارشد تفسیر روایی دانشگاه قرآن و حدیث قم، ایران
2 مدرس خارج فقه و اصول حوزۀ علمیۀ قم، ایران.
چکیده [العربیة]

ذهب مشهور الفقهاء الی وجوب قصاص البالغ إذا قتل صبیاً و استدلّوا لهذا الحکم بالإجماع و الشهرة و العمومات و الإطلاقات و خصوص مرسلة ابن فضّال. مناقشة هذه الأدلة تثبت أنه یمکن قبول عمومات و إطلاقات باب القصاص و لکن یمکن تخصیصها و تقییدها إذا کان هناک مخصّص و مقیّد. و من جانب آخر صحیحة أبی بصیر التی تدلّ علی عدم جواز قصاص العاقل فی قبال المجنون اشتملت علی تعلیل بعمومه یمکن استنتاج قاعدة «لا قَود لمن لا یقاد منه» و مفاد هذه القاعدة هو نفی القصاص عن قاتل لا یقتضی مقتوله قصاص قاتله. و لذا تلک العمومات و الإطلاقات سوف تخصّص و تقیّد بما إذا قتل صبیاً أو جنیناً کما لو قتل مجنوناً.

کلیدواژه‌ها [العربیة]

  • القصاص
  • الجنین
  • الصبی
  • المجنون
  • قاعدة «لاقَود»
  • قاعدة «لاحدّ»