درآمدی بر اعتبار وجود شبهه در صدق عنوان باغی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی (فقهی)

نویسندگان

1 موسسه عالی فقه و علوم اسلامی

2 دانشیار دانشگاه تهران، پردیس فارابی

چکیده

از مباحث مهم در موضوع «بغی»، شرایط دخیل در صدق عنوان باغی است. یکی از قیود اثرگذار در این بحث، لزوم وجود شبهه در صدق عنوان باغی یا عدم آن است. رویکرد قانون‌گذار جمهوری اسلامی در مورد این قید مشخص نشده است. اما با تکیه بر ادلۀ فقهی که مهم‌ترین آن سیره است، اعتبار این قید در صدق عنوان باغی لازم است؛ زیرا بغات صدر اسلام (ناکثین، مارقین، قاسطین)، همگی دچار شبهه بودند. مهم‌ترین مانع در راه استدلال به این سیره، اطلاق آیۀ بغی است، که به نظر می‌رسد بر فرض که مربوط به بغی اصطلاحی باشد، نسبت به قید شبهه اطلاقی ندارد. پرسش مهم دیگر این است که آیا دادستان باید این قید را اثبات کند یا اصل بر وجود آن گذاشته می‌شود.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [العربیة]

دخل على اعتبار وجود الشّبهة حول صدق عنوان الباغی

چکیده [العربیة]

من المواضیع الهامّة فی موضوع «البغی»، الشّروط الّتی ینطوی علیها صدق عنوان الباغی. أحد القیود المؤثِّرة فی هذه المناقشة هو ضرورة الشّکّ فی صدق عنوان الباغی أو عدمها. لم یتمّ تحدید نهج المشرِّع فی الجمهوریّة الإسلامیّة. لکن بالاستناد إلى الأدلّة الفقهیّة، وأهمّها السّیرة، فإنّ اعتبار هذا القید ضروری فی صدق عنوان الباغی؛ لأنّ البغاة فی صدر الإسلام (النّاکثین، المارقین، القاسطین) کانوا جمیعاً مبتلَینَ بالشّبهة. أهمّ مانع فی طریق الاستدلال بهذه السّیرة هو إطلاق آیة البغی الّتی یبدو أنّها لیس لها إطلاق بالنّسبة إلی قید الشّبهة على فرض أنّها متعلّقة بالبغی المصطلح. سؤال مهمّ آخر یطرح نفسه و هو ما إذا کان یجب على المدّعی العامّ إثبات هذا الشّرط أو یُفترَض وجوده.

کلیدواژه‌ها [العربیة]

  • الشّبهة
  • الباغی
  • آیة البغی
  • السّیرة
  • الخوارج