انکار منکر هنگام مشکوک یا منتفی بودن همراهی دیگران با تأکید بر بررسی گسترۀ شرط احتمال تأثیر

نوع مقاله : مقاله پژوهشی (فقهی)

نویسندگان

استاد سطوح عالی حوزۀ علمیۀ قم، ایران.

چکیده

احتمال تأثیر در مخاطب، از شروطی است که برخی از فقها آن را یکی از زمینه‌های وجوب امر به معروف و نهی از منکر می‌دانند. از مسائل محل ابتلا در این باب این است که وقتی مکلف در انکار خود بدون پیوستن دیگران احتمال تأثیر نمی‌دهد، ولی در پیوستن دیگران شک دارد، یا علم دارد که نخواهند پیوست، آیا شرط احتمال تأثیر معتبر است؟ و بر فرض وجود دلیل بر آن، آیا تکلیف در این دو صورت فعلی است؟ مسئله از دو منظر قابل بررسی است: نخست: مقتضای قاعده در امتثال واجب کفایی؛ دوم: مقتضای ادلۀ اعتبار احتمال تأثیر. طبق هر دو منظر، شخص در هر دو صورت از مسئله باید هم منکر را انکار کرده و هم سایرین را به انجام فریضه برانگیزد، و چنانچه او انکار کند و دیگران را هم برانگیزد اما ایشان برانگیخته نشوند، تکلیف امر به معروف خود را انجام داده اما قدرت بر رفع منکر ندارد. بنابراین وجوبِ رفع، در حقش تنجز نخواهد داشت.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [العربیة]

إنکار المنکر إذا شککنا أو قطعنا بعدم معاونة الآخرین فی الفریضة مع الترکیز علی دراسة شرط احتمال التأثیر

نویسندگان [العربیة]

  • محمود بیات
  • حسین سنایی
استاد سطوح عالی حوزۀ علمیۀ قم، ایران.
چکیده [العربیة]

من شرائط وجوب الأمر بالمعروف و النهی عن المنکر هو احتمال التأثیر فإذا لم یحتمل التأثیر فقد ذکر مشهور الفقهاء أنّه یسقط الأمر بالمعروف و النهی عن المنکر. و لکن المکلّف قد یحتمل إذا وافقه الآخرون علی نهیه من المنکر أو أمره بالمعروف سیؤثّر کلامه و لکن یشکّ فی انضمامهم له فی فعلته أو یقطع أنّهم لا یوافقونه. المسئلة المطروحة هنا هو أنّه هل یوجد دلیل علی شرطیة احتمال التأثیر و إذا فرضنا وجود دلیل فی البین هل التکلیف فی الصورتین فِعلیّ؟ ابتلاء الناس بهذه المسئلة یوجب علینا التحقیق فیها. مِن الفقهاء المعاصرین مَن تعرّض علیها و أفتی بأنّ التکلیف فعلیّ بحقّ المکلّف مع فرض تمامیة أدلة اعتبار التأثیر. المسئلة نتحقّق منها من جهتین: الأولی مقتضی القاعدة فی وجوب امتثال الواجب الکفائی، الثانیة مقتضی أدلة اعتبار احتمال التأثیر. مقتضی کلا الجهتین أنّه یجب علی المکلّف فی الصورتین إنکار المنکر و الأمر بالمعروف و إیجاد باعث فی الآخرین حتی یتمّ ما أراده من النهی و الأمر. وإذا أنکر المنکر و أمر بالمعروف لکن لم یتمکّن من إقناع الآخرین من إنکاره و الأمر به، هنا قد فعل واجبه من الأمر بالمعروف و النهی عن المنکر و لکن لم یتمکّن فعلیّاً من تغییر المنکر و إقامة المعروف و فی هذه الصورة الوجوب لم یتنجّز بحقّه.

کلیدواژه‌ها [العربیة]

  • الأمر بالمعروف
  • النهی عن المنکر
  • إنکار المنکر
  • احتمال التأثیر
  • الواجب الکفائی