بازپژوهی مراد از «غضّ بصر» در آیۀ غضّ

نوع مقاله : مقاله پژوهشی (فقهی)

نویسنده

از مراجع عظام تقلید

چکیده

آیۀ غض بصر از مهم‌ترین آیات احکام در باب نکاح است. حکم یادشده در آیه، از قوانین عام در مقولۀ نگاه به نامحرم است، و نحوۀ برداشت از آن، در برداشت فقهی بسیاری از احکام نگاه، تأثیرگذار است. دستیابی به حکم یادشده، مبتنی بر بازشناسی مفهوم «غضّ بصر» و متعلق آن است. سه احتمال در این باره مطرح است: بستن پلک، نیملا کردن چشم و پایین آوردن نگاه(کنایه از ترک نگاه)؛ که با توجه به شواهد و معنایابی لغوی، احتمال سوم صحیح به نظر میرسد. دربارۀ متعلق غض بصر احتمالات فراوانی وجود دارد که طبق قوی‌ترین احتمال، نگاه مردان به آنچه پوشاندنش بر زنها واجب است، و همچنین نگاه زنان به آنچه پوشاندنش بر مردان واجب است، حرام است؛ ولی آیۀ شریفه، ظهور اطمینانی در این معنا ندارد و از نظر متعلق غض، مجمل است و ماهیت «مِن» نیز تأثیری در فهم معنا ندارد؛ بنابراین باید از روایات، متعلق غض را استفاده کرد.
 

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [العربیة]

إعادة فحص حول المراد من «غَضّ البصر» فی آیة الغَضّ

چکیده [العربیة]

آیة غَضّ البصر من أهمّ آیات الأحکام فی باب النّکاح. والحکم الوارد فی الآیة من القواعد العامّة فی مبحث النظر إلی الأجنبی، وتؤثر طریقة تفسیره فی الفهم الفقهی للعدید من أحکام النّظرة. وتحقیق الحکم المذکور مبنی على تعرّف ثانٍ علی مفهوم غضّ البصر ومتعلَّقه. هناک ثلاثة احتمالات فی هذا الصدد: إغلاق الجُفون، تجمیع الجفون دون إغلاقها، وخَفض البصر. وفقاً للشّواهد والتّفسیر المُعجَمی، یبدو أنّ الاحتمال الثّالث هو الصّحیح. هناک احتمالات کثیرة حول متعلَّق غضّ البصر، وطبقاً لأقواها، فهو حرام على الرّجل أن ینظر إلى ما یجب على المرأة أن تغطّیه، ویحرم على المرأة أن تنظر إلى ما یجب على الرّجل أن یغطّیه. لکن الآیة الکریمة لیس لها ظهور یُطمأنّ به فی هذا المعنى، وهی مجملة بالنسبة إلی متعلَّق الغَضّ، وماهیّة «مِن» لا تؤثِّر على فهم المعنى. لذلک، من الضّروری استفهام متعلَّق الغَضّ من الرّوایات. 

کلیدواژه‌ها [العربیة]

  • آیة الغَضّ
  • غَضّ البصر
  • حرمة النّظر
  • النّظر إلی الأجنبیّة
  • النّظر إلى الأجنبی