ملاک تعیین سال خمسی (مجموعی، استقلالی یا شغلی)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی (فقهی)

نویسنده

دانش پژوه مدرسه فقهی امام محمدباقر علیه السلام

چکیده

فقیهان متقدم اساساً اشاره‌ای به آغاز و انجام سال خمسی نداشته‌اند. در میان متأخران نیز برخی به لزوم تعیین یک سال خمسی برای مجموع سودها و درآمدها، و برخی به تخییر مکلف بین تعیین یک سال خمسی و یا ملاحظۀ سال‌های خمسی متعدد برای هر سود به‌صورت استقلالی باور پیدا کرده‌اند. گروهی دیگر نیز ملاحظۀ هر شغل را در تعیین سال خمسی دخیل دانسته‌اند. اشهر اقوال در بین متأخران، نظریۀ اول است و در رد نظریۀ «سال استقلالی» گفته شده که این نظریه منجر به عسر و حرج و بی‌انضباطی در حساب و کتاب است و عادتاً اجرای آن امکان ندارد. در تحقیق حاضر، از میان فتاوای امامیان، پنج دیدگاه کلان شماره شده است. پس از بررسی ثمره و ادلۀ این باورها، به نظر می‌رسد که با توجه به اطلاق دلیل «الخُمسُ بَعدَ المَؤُنَةِ» مکلف مخیر است هر روش را که خواست انتخاب کرده و حتی بین آنها تلفیق نماید.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [العربیة]

المعیار فی تحدید السّنة الخمسیّة (المجموعیّة، المستقلّة أو الشّغلیّة)

چکیده [العربیة]

لم یناقش الفقهاء المتقدّمون أساساً بدایة السّنة الخمسیّة ونهایتها، أمّا المتأخّرون فاعتبر بعض منهم ضرورة تحدید سنة خمسیة واحدة لمجموع الأرباح والمداخیل، واعتبر بعض آخر خیار المکلّف بین تحدید سنة خمسیّة واحدة أو سنوات خمسیّة متعددة لکل ربح على حدة. هناک أقوال أخرى مثل اعتبار کل شغل دخیلاً فی تحدید السّنة الخمسیّة. أشهر الأقوال بین المتأخّرین هی النّظریة الأولى، وفی رفض نظریّة «السّنة المستقلّة» قیل إنّها تؤدّی إلى العسر والحرج وعدم انضباط فی المحاسبة، ویکون تنفیذها غیر ممکن عادة. من فتاوى فقهاء الإمامیّة حُصرت خمسة أقوال رئیسیة بالجملة؛ وبعد فحص ثمرة الأقوال وأدلّتها، یبدو أنّه بناءً على إطلاق دلیل «الخمس بعد المؤنة» فإنّ المکلَّف مختار فی اتّباع أیٍّ من الأسالیب الّتی یریدها بل والجمع بینها.

کلیدواژه‌ها [العربیة]

  • الخُمس
  • السّنة الخمسیّة المجموعیّة
  • السّنة الخمسیّة المستقلّة
  • المؤنة
  • بدایة السّنة الخمسیّة
  • أرباح المکاسب