سجده بر کاغذ با تأکید بر موضوع شناسی کاغذهای سنتی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی (فقهی)

نویسنده

چکیده

سه نظر اصلی دربارۀ سجده بر کاغذ، بین فقها مطرح است: صحت سجده بر هر کاغذ؛ صحت سجده بر کاغذی که سجده بر مادۀ اولیه‌اش صحیح باشد؛ و صحت سجده تنها بر کاغذی که منشأ گیاهی داشته باشد. در این مقاله ضمن بررسی تفاوت قرطاس و کاغذ، سیر تاریخی ساخت هرکدام، شیوع به‌کارگیری الفاظ هر یک از آنها در زمان صدور روایات، و مواد مورد استفاده در تولید کاغذ و مفاد روایات روشن خواهد شد که در زمان صدور روایات، «قرطاس» غیر از «کاغذ» بوده و این دو عنوان مترادف هم نبوده‌اند. برای سجده بر قرطاس مانعی وجود ندارد؛ اما کاغذ -که از مواد مختلفی مانند پوست درخت توت، بامبو، پنبه، کتان، کنف و... تولید می‌شده است- با توجه به استحاله نشدن مواد اولیه در فرایند ساخت کاغذ، عنوان جدیدی در جنس سجده‌گاه محسوب نمی‌شود. از طرف دیگر، به‌دلیل اجمالی که در تک‌روایت مربوط به سجده بر کاغذ وجود دارد، اطلاق آن احراز نمی‌شود؛ بنابراین روایت امکان تخصیص یا معارضه با قواعد کلی جنس محل سجده را نخواهد داشت. در نتیجه سجده بر کاغذ، تابع ضوابط کلی جنس محل سجده خواهد بود.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [العربیة]

السّجود على الورق مع التّرکیز على تشخیص موضوع الأوراق القدیمة

چکیده [العربیة]

هناک ثلاثة أقوال رئیسیّة فی السّجود على الورق بین الفقهاء: صحّة السّجود على أیّ ورقة، صحّة السّجود على ورقة یصحّ السّجود علی مادّتها المکوِّنة، و صحّة السّجود على ورق من أصل نباتی فحسب. فی هذا المقال، من خلال دراسة الفرق بین القرطاس والورق، والمسار التّاریخی لإنتاج کلٍّ منهما، وشیوع استخدام ألفاظ کلٍّ منهما وقت إصدار الرّوایات، والموادّ المستخدَمة فی إنتاج الورق ومفاد الرّوایات سیتمّ توضیح أنّه فی وقت إصدار الرّوایات، کان «القرطاس» غیر «الورق» وهذان العنوانان لم یکونا مترادفین. لا مانع من السّجود علی القرطاس، لکن الورق -الّذی کان یتمّ إنتاجه من موادّ مختلفة مثل لحاء التّوت، والخیزران، والقطن، والکتان، والقنب و...ـ بالنّظر إلی عدم استحالة الموادّ الخام فی عملیّة إنتاج الورق، فإنّه لا یعتبر عنواناً جدیداً فی جنس المسجود علیه. من ناحیة أخرى، بسبب الإجمال الموجود فی الرّوایة الواحدة المتعلّقة بالسّجود على الورق، لایتمّ التّحقّق من إطلاقها؛ لذلک لا تکون للرّوایة إمکانیّة تخصیص أو معارضة القواعد العامّة لجنس المسجود علیه. ونتیجة لذلک، یخضع السّجود على الورق للقواعد العامّة لموضع السّجود.

کلیدواژه‌ها [العربیة]

  • السّجود
  • الورق
  • القرطاس
  • الکتّان
  • القطن
  • الاستحالة